Σίγουρα τα τελευταία χρόνια θα έχεις ακούσει για τις διατροφικές διαταραχές και τον «αγώνα» ενός μεγάλου ποσοστού των συνανθρώπων μας να αντιμετωπίσει προβλήματα που έχει και σχετίζονται με τη διατροφή. Η αλήθεια είναι ότι, ναι, έχουν αυξηθεί αρκετά τα κρούσματα διατροφικών διαταραχών με αποτέλεσμα να υπάρχει ολοένα και μεγαλύτερη ανάγκη για ευαισθητοποίηση και επιμόρφωση πάνω στο συγκεκριμένο θέμα.
Οι διατροφικές διαταραχές αποτελούν κυρίως ψυχογενείς διαταραχές με κοινό παρονομαστή την υπερβολική ενασχόληση του ατόμου με τα κιλά του και την εικόνα του σώματός του. Αυτή η υπερβολική ενασχόληση οδηγεί τα άτομα να αναπτύξουν μια μη λειτουργική σχέση με το φαγητό και τη διατροφή τους και αυτό έχει ως αποτέλεσμα να εκδηλώνει το άτομα ορισμένα συμπτώματα, αναλόγως του είδους της διαταραχής. Υπάρχουν διάφορα είδη διαταραχών και πάμε να τα δούμε:
Είδη Διατροφικών Διαταραχών
Τα είδη των διατροφικών διαταραχών είναι τα εξής:
- Νευρική ανορεξία
- Νευρική βουλιμία
- Διατροφικές Διαταραχές Μη Προσδιοριζόμενες Διαφορετικά (ορθορεξία, αδηφαγική διαταραχή, σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας)
Νευρική Ανορεξία
Η νευρική ανορεξία εκδηλώνεται ως άρνηση κατανάλωσης τροφής με σκοπό το άτομο να διατηρήσει το βάρος του ή να χάσει κιλά. Ωστόσο, στην προκειμένη περίπτωση δεν μιλάμε για απλή απώλεια κιλών, καθώς το άτομο που εμφανίζει νευρική ανορεξία έχει διαστρεβλωμένη εικόνα του σώματός του, πιστεύοντας ότι έχει πολύ παραπάνω κιλά από το κανονικό. Επιπλέον, νιώθει φόβο και άγχος πως η κατανάλωση φαγητού θα οδηγήσει σε υπερβολική αύξηση των κιλών του, προσπαθώντας να έχει ένα «στεγνό», αδύνατο σώμα.
Η νευρική ανορεξία συνήθως συνυπάρχει και με άλλα προβλήματα υγείας, όπως απώλεια εμμήνου ρύσεως, βραδυκαρδία, αρρυθμίες, υπόταση, αφυδάτωση, οστεοπενία / οστεοπόρωση που οδηγούν σε πολύ σοβαρά προβλήματα υγείας μέχρι και σε θάνατο.
Νευρική Βουλιμία
Η νευρική βουλιμία εκδηλώνεται ως υπερβολική και ανεξέλεγκτη κατανάλωση τροφής που συνοδεύεται από ακατάλληλες αντισταθμιστικές μεθόδους εκκαθάρισης για τη διαχείριση του βάρους, όπως χρήση καθαρτικών ή διουρητικών χαπιών, εμετούς, αυστηρές δίαιτες, υπερβολική γυμναστική κ.α.
Οι ασθενείς με νευρική βουλιμία συνήθως εμφανίζουν διαστρεβλωμένη εικόνα σώματος, όπως και χαμηλή αυτοεκτίμηση και κατάθλιψη. Η νευρική βουλιμία έχει παρατηρηθεί ότι παρουσιάζεται πιο συχνά σε γυναίκες παρά σε άνδρες και εμφανίζεται συχνότερα κατά τη διάρκεια της εφηβείας.
Διατροφικές Διαταραχές Μη Προσδιοριζόμενες Διαφορετικά
Στην κατηγορία αυτή, εντάσσονται όλες οι διατροφικές διαταραχές που δεν πληρούν τα αυστηρά κριτήρια των δύο παραπάνω διατροφικών διαταραχών, δηλαδή:
Η ορθορεξία: Η νευρική ορθορεξία είναι η διατροφική διαταραχή που χαρακτηρίζεται από εμμονή των ατόμων στην κατανάλωση υγιεινών τροφίμων. Το ορθορεκτικό άτομο δεν επικεντρώνεται στην ποσότητα των τροφίμων που θα καταναλώσει, αλλά στην ποιότητα αυτών. Το άτομο προσκολλάται στην επιλογή κατανάλωσης υγιεινών τροφίμων προκειμένου να βελτιώσει την υγεία του και να αποφύγει ασθένειες. Η ορθορεξία μπορεί να μην μπορεί εύκολα να διαγνωσθεί καθώς το άτομο απλά ξεκινά έχοντας την επιθυμία να βελτιώσει τις διατροφικές συνήθειες και την ποιότητα της ζωής του.
Η αδηφαγική διαταραχή: Η αδηφαγική διαταραχή είναι μια προσφάτως αναγνωρισμένη διατροφική διαταραχή που αφορά την κατανάλωση μεγαλύτερων από τα φυσιολογικά όρια ποσοτήτων τροφής. Σύμφωνα με την Αμερικάνικη Ψυχιατρική Εταιρεία, τα κριτήρια για τη διάγνωση της διαταραχής είναι:
1. Επεισόδια υπερφαγίας που επαναλαμβάνονται όπου καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα.
2. Κατά τη διάρκεια αυτών των επεισοδίων υπάρχει μεγάλη η αίσθηση απώλειας ελέγχου.
3. Κατά τη διάρκεια των επεισοδίων παρουσιάζονται τουλάχιστον 3 από τα παρακάτω:
- το άτομο τρώει πιο γρήγορα από τον συνηθισμένο ρυθμό
- το άτομο τρώει μεγάλες ποσότητες φαγητού χωρίς να πεινάει
- το άτομο τρώει μόνο του γιατί νιώθει ντροπή και αμηχανία
- το άτομο τρώει μέχρι να νιώσει δυσφορία
- το άτομο νιώθει αηδία για τον εαυτό του και μεγάλες ενοχές
- υπάρχει έντονη δυσφορία μετά το επεισόδιο υπερφαγίας
4. Τα επεισόδια υπερφαγίας συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για 6 μήνες.
5. Δεν χρησιμοποιούνται μέθοδοι εκκαθάρισης ή ελέγχου βάρους, όπως σε άλλες διατροφικές διαταραχές.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Ο ρόλος των γονέων στην ανάπτυξη υγιεινών διατροφικών συνηθειών στα παιδιά!
Το σύνδρομο νυχτερινής υπερφαγίας: Το σύνδρομο της νυχτερινής υπερφαγίας αφορά στην υπερκατανάλωση φαγητού κατά τη διάρκεια της νύχτας. Στους ασθενείς που πάσχουν από το σύνδρομο της νυχτερινής υπερφαγίας παρατηρούνται ορισμένα χαρακτηριστικά, που σχετίζονται τόσο με τις νυχτερινές και τις γενικότερες διατροφικές τους συνήθειες, όσο και με τη διάθεση και την ψυχολογία τους. Η νυχτερινή υπερφαγία μπορεί να εκδηλωθεί με κάποιο ή κάποια από τα παρακάτω συμπτώματα:
- έντονη επιθυμία κατανάλωσης φαγητού μεταξύ βραδινού φαγητού και ύπνου
- υπερκατανάλωση φαγητού κατά τη διάρκεια ή μετά το δείπνο
- δυσκολία στον ύπνο, αϋπνίες ή διακοπή ύπνου, που συνοδεύονται από κατανάλωση τροφής
- πρωινή ανορεξία και καθυστέρηση λήψης του πρώτου γεύματος της ημέρας
- υπερφαγία με σαφή προτίμηση σε τροφές πλούσιες σε ζάχαρη και λιπαρά (ψωμί, πίτσες, πατάτες, μπισκότα, σοκολάτα, σάλτσες, τυριά), η οποία δικαιολογείται από την ενεργοποίηση της σεροτονίνης και της ενδορφίνης που βελτιώνουν την ψυχική διάθεση και προκαλούν την ευχαρίστηση
- μεγάλο άγχος
- κακή διάθεση καθώς βραδιάζει
- τύψεις, ενοχές και αναστάτωση γενικότερα κατά τη διάρκεια του φαγητού
Αντιμετώπιση Διατροφικών Διαταραχών
Προκειμένου να διαγνώσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις διατροφικές διαταραχές θα πρέπει να υπάρξει διεπιστημονική προσέγγιση για να δούμε αποτελέσματα. Αυτό σημαίνει ότι ο ασθενής θα πρέπει να συνεργαστεί με επαγγελματία διαιτολόγο-διατροφολόγο για να τον βοηθήσει να αποκτήσει σωστές διατροφικές συνήθειες αλλά και με ψυχολόγο για την ψυχολογική υποστήριξη της διαδικασίας αντιμετώπισης και θεραπείας.
Προκειμένου να μειώσουμε τις πιθανότητες εμφάνισης διατροφικών διαταραχών είναι σημαντικό να υπάρχει σωστή εκπαίδευση σχετικά με τη διατροφή, από την παιδική κιόλας ηλικία ώστε τα παιδιά να δημιουργήσουν μια σωστή και ισορροπημένη σχέση με το φαγητό και να μεγαλώσουν ως υγιείς ενήλικες.