Γνωστή και ως binge eating disorder ή υπερφαγικά επεισόδια, η αδηφαγική διαταραχή αποτελεί μια διατροφική διαταραχή η οποία είναι ψυχογενούς προέλευσης.
Η αδηφαγική διαταραχή εκδηλώνεται σε μεγάλο μέρος του πληθυσμού, χωρίς να γίνεται απαραίτητα αντιληπτή και χωρίς ο πάσχων να αντιλαμβάνεται τη σοβαρότητά της και τις συνέπειες που μπορεί να έχει στην υγεία του οργανισμού.
Πολλές φορές, δεν αντιλαμβανόμαστε τις ενδείξεις, οι οποίες απλά θεωρούνται ως «ανάγκη για τσιμπολόγημα». Για παράδειγμα, όταν εμφανίζουμε μια έντονη όρεξη για κατανάλωση γλυκού ή αλμυρού αμέσως μετά από ένα κυρίως γεύμα ή όταν ανοίγουμε το ψυγείο γιατί έχουμε έντονη λιγούρα και καταναλώνουμε τροφές που δεν είναι υγιεινές, τότε αυτό μπορεί να αποτελεί ένδειξη αδηφαγικής διαταραχής. Ωστόσο, όπως θα δούμε παρακάτω, υπάρχουν συγκεκριμένα συμπτώματα που πρέπει να μας ανησυχήσουν.
Ποια είναι τα συμπτώματα της αδηφαγικής διαταραχής;
Αρχικά, σημειώνουμε ότι όταν νιώθουμε μια λιγούρα σε φυσιολογικά επίπεδα, αυτό μπορεί να σημαίνει κάτι εντελώς αθώο και απλά να έτυχε, δεν σημαίνει ότι αποτελεί στην πραγματικότητα ένδειξη αδηφαγικής διαταραχής.
Σύμφωνα με την Αμερικανική Ψυχιατρική εταιρεία, προκειμένου να γίνει διάγνωση της αδηφαγικής διαταραχής, υπάρχουν ορισμένα κριτήρια:
- Η κατανάλωση μεγάλης ποσότητας τροφής σε μικρό χρονικό διάστημα και επανειλημμένα (επεισόδια υπερφαγίας)
- Η έντονη αίσθηση της απώλειας ελέγχου κατά την διάρκεια αυτών των επεισοδίων
- Τα επεισόδια να συμβαίνουν κατά μέσο όρο τουλάχιστον 2 φορές την εβδομάδα για περίοδο 6 μηνών
- Να συμβαίνουν 3 από τα παρακάτω κατά την διάρκεια των επεισοδίων:
α) ο ρυθμός κατανάλωσης της τροφής είναι πιο γρήγορος από τον συνηθισμένο ρυθμό
β) η κατανάλωση είναι τόση ώστε προκαλεί δυσφορία
γ) γίνεται κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων χωρίς να υπάρχει αίσθημα πείνας
δ) η κατανάλωση γίνεται χωρίς να είναι άλλοι παρόντες λόγω αισθημάτων ντροπής και αμηχανίας του ατόμου
ε) κυριαρχούν τα αισθήματα έντονης ντροπής και ενοχών για τον εαυτό του
ζ) υπάρχει έντονη δυσφορία μετά το επεισόδιο
- Να μην χρησιμοποιούνται μέθοδοι εκκαθάρισης ή ελέγχου βάρους, όπως ο εμετός, η υπερβολική γυμναστική που συναντούμε σε άλλες διατροφικές διαταραχές.
Αδηφαγική διαταραχή και ψυχολογία
Η αδηφαγική διαταραχή είναι πρωτίστως ψυχολογική διαταραχή και εκδηλώνεται μέσω της διατροφής. Ψυχολογικές ενδείξεις της διαταραχής είναι η υπερβολική ενασχόληση με το φαγητό, αλλά και η στρεβλωμένη αντίληψη του ατόμου για την εικόνα του σώματος και του βάρους του, τα συναισθήματα άγχους, ανησυχίας, στρες, ενοχής, η χαμηλή αυτοεκτίμηση ή η ευαισθησία σε οτιδήποτε αφορά τη διατροφή και την εξωτερική εικόνα.
Όταν το άτομο δεν μπορεί να διαχειριστεί τα συναισθήματα αυτά, δημιουργείται ένα αίσθημα «αποσυντονισμού», όπου η υπερβολική κατανάλωση τροφής συνδέεται με την ανακούφιση των αρνητικών συναισθημάτων που το άτομο βιώνει. Έτσι, το άτομο τρώγοντας θεωρεί ότι θα αισθανθεί καλύτερα ενώ στην πραγματικότητα έχει τα αντίθετα αποτελέσματα και μπαίνει σε μια διαδικασία που συνεχίζεται, καθώς όσο περισσότερο καταναλώνει τροφές τόσο περισσότερα αρνητικά συναισθήματα δημιουργούνται και μετά τρώει ξανά για να τα αποβάλλει.
Ποιες είναι οι συνέπειες της αδηφαγικής διαταραχής
Η αδηφαγική διαταραχή χρήζει άμεσης διάγνωσης και θεραπείας καθώς μπορεί να εγκυμονεί σοβαρούς κινδύνους για την υγεία του ατόμου, ιδιαίτερα αν συνυπάρχει με κάποια άλλη διατροφική διαταραχή (συννοσηρότητα).
Η μη αντιμετώπισης της διαταραχής, μπορεί να οδηγήσει σε παχυσαρκία, ανεπάρκεια βιταμινών, αναιμία, διαταραχή της ισορροπίας του σακχάρου αλλά και σε νευρική ανορεξία ή βουλιμία.
Οι κίνδυνοι επεκτείνονται και σε ψυχογενείς διαταραχές, όπως η κατάθλιψη, οι κρίσεις πανικού, οι διαταραχές προσωπικότητας, οι αγχώδεις διαταραχές ή η χρήση ουσιών.
Η αδηφαγική διαταραχή αποτελεί ψυχογενή νόσο και χρειάζεται παρέμβαση τόσο ψυχολόγου όσο και επαγγελματία διατροφολόγου για την αντιμετώπισή της. Επειδή τα συμπτώματά της δεν είναι πάντα ξεκάθαρα για τα άτομα, πολλές φορές δεν τους δίνουν τη σημασία που πρέπει ή επειδή έχουν την αίσθηση ότι κάποιο πρόβλημα υπάρχει αλλά λόγω ενοχών και ντροπής δεν το μοιράζονται, και παρουσιάζουν συμπτώματα έντονου άγχους, περιορισμένης αυτοπεποίθησης αλλά και αυτοαπομόνωσης από τον κοινωνικό περίγυρο.
ΔΙΑΒΑΣΕ ΕΠΙΣΗΣ: Τι είναι οι πολυκυστικές ωοθήκες;
Πώς αντιμετωπίζουμε την αδηφαγική διαταραχή;
Εφόσον έχει γίνει διάγνωση της διαταραχής, στο κομμάτι της διατροφής, ο βασικός στόχος του διατροφολόγου είναι η αποκατάσταση του ατόμου στον φυσιολογικό τρόπο διατροφής καθώς και η διαχείριση του βάρους του. Σε πρώτο στάδιο, δεν εφαρμόζουμε πρακτικές απώλειας βάρους διότι είναι σημαντικό το άτομο να σταθεροποιήσει το υπάρχον βάρος και να διασφαλίσουμε ότι λαμβάνει όλα τα απαραίτητα συστατικά για τη σωστή λειτουργία του οργανισμού του.
Οι διατροφικές παρεμβάσεις γίνονται σε συνεργασία με τον εκάστοτε ψυχολόγο, που ειδικεύεται στις διατροφικές διαταραχές και μπορεί να υποστηρίξει κατάλληλα τον θεραπευόμενο.
Tips για περιορισμό των συμπτωμάτων
- Συχνά γεύματα ανά 2-3 ώρες
- Όχι υποχρεωτικές στερήσεις σε συγκεκριμένα τρόφιμα (γλυκά, ανθυγιεινά σνακ)
- Συμπερίληψη ποικιλίας τροφών στο καθημερινό πρόγραμμα διατροφής
- Συμπερίληψη σύνθετων υδατανθράκων σε κάθε γεύμα καθώς προκαλούν κορεσμό
Οι διατροφικές διαταραχές, η αύξηση των οποίων είναι ιδιαίτερα έντονη τα τελευταία χρόνια αναδεικνύουν τη σημασία της ορθής διατροφικής εκπαίδευσης, η οποία θα πρέπει να ξεκινάει από την παιδική ηλικία και θα πρέπει να επεκτείνεται σε όλα τα στάδια της ζωής του ατόμου. Η δημιουργία θετικής σχέσης με το φαγητό και η υιοθέτηση υγιεινών διατροφικών πρακτικών αποτελούν τον πυρήνα της εξάλειψης τέτοιων διαταραχών.
Δεν ξεχνάμε πως ένας επαγγελματίας διατροφολόγος μπορεί να μας βοηθήσει να φτιάξουμε τη σχέση μας με το φαγητό και να μας καθοδηγήσει σε ένα υγιεινό διατροφικό μονοπάτι για μια ολική υγεία και ευεξία.